Bu günlərdə Səhiyyə Nazirliyinin Analitik Ekspertiza Mərkəzində (AEM) 2016-cı ilin yekunlarına həsr olunmuş mətbuat konfransı keçirildi. Tədbirdə dərmanların keyfiyyəti, dərman istehsalı sahəsindəki yeniliklər, statistik göstəricilər barədə hesabat təqdim edildi, il ərzində görülən işlər və qazanılan uğurlardan danışıldı. Eyni zamanda, AEM-in şöbə müdirləri və mütəxəssisləri jurnalistlərin suallarını cavablandırdılar.
Analitik Ekspertiza Mərkəzinin Dərman vasitələrinin keyfiyyətinin yoxlanması laboratoriyasının müdiri Polad Hacıbalayev bildirdi ki, rəhbərlik etdiyi laboratoriyada il ərzində 28 minə yaxın dərman vasitəsinin analizi aparılıb. Həmçinin burada saf su alınma sistemi quraşdırılıb.
Laboratoriya tərəfindən 1000-dən çox normativ sənəd hazırlanıb və təsdiq olunub. Tərtib edilən “Dezinfeksiya fəaliyyətinin təşkilinə və həyata keçirilməsinə dair sanitariya-epidemioloji tələblər”, “Kosmetoloji müəssisələrin (kabinetlərin) yerləşdirilməsinə, quruluşuna, təchizatına və istismarına dair sanitariya normaları və qaydaları” normativ-hüquqi aktlarının layihələrinin, “Stomatoloji tibb müəssisələrinə (kabinetlərinə) dair sanitariya-gigiyena tələbləri”nə əlavə və təkliflərin Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatı zamanı istinad edilən müvafiq qanunlardakı kolliziyanın aradan qaldırılması məqsədilə yeni qanun layihəsi hazırlanır. Həmçinin “Dərman vasitələri haqqında” Qanuna, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə, “Sanitariya-epidemioloji salamatlıq haqqında” Qanuna dəyişikliklər barədə təklif və layihələr də aidiyyəti üzrə razılaşdırılaraq, müvafiq qurumlara təqdim olunub”.
P.Hacıbalayevin sözlərinə görə, yetkinlik yaşına çatmayanlara dərman vasitələrinin buraxılması qaydalarının layihəsi də razılaşdırılması üçün aidiyyətli qurumlara göndərilib. O hazırda Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən dərman vasitələrinin Azərbaycana idxalına rəy verilməsi qaydalarının hazırlandığını dedi.
Laboratoriya müdiri dövlət müəssisələrində istifadə olunan peyvəndlərin keyfiyyəti ilə bağlı səslənən fikirlərə də münasibət bildirdi: “Azərbaycana dövlət tərəfindən gətirilən peyvəndlər Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) tövsiyə etdiyi ölkələrdən idxal olunur. ÜST həmin peyvəndlərə ciddi nəzarət edir.
Ümumiyyətlə isə, digər dərman preparatları kimi, peyvəndlər də ölkəyə idxal olunarkən onların sənədləşməsinə xüsusi diqqət yetirilir və 5 illik qeydiyyat vəsiqəsi verilir”.
AEM-in Dərman vasitələrinin qeydiyyat və ekspertizası şöbəsinin əməkdaşı Ulduz Eyvazova valideynlərin çox zaman peyvənddən sonra uşaqlarda hətta yüngül soyuqdəymə əlamətləri gördükdə belə ciddi narahat olduqlarını dedi: “Onlar hesab edirlər ki, vaksinlər köhnə, yaxud keyfiyyətsiz olduğu üçün uşaqlarda əlavə təsirlər yaranır. Əslində, uşaqlar ona görə peyvənd edilir ki, infeksion xəstəlikləri yüngül formada keçirsinlər. Vaksin vurulduqda uşaq orqanizmində həmin xəstəliklərə qarşı anticisimlər yaranır. Yəni peyvənddən sonrakı əlamətlər əlavə təsir hesab oluna bilməz, bunların olması normal reaksiyadır”.
Dərman vasitəsinin istifadə təlimatının əhəmiyyətindən danışan U.Eyvazova qeyd etdi ki, dərmandan düzgün istifadə onun müalicəvi effektini təmin edən əsas şərtlərdəndir. Bunun üçün də istifadə təlimatının Azərbaycan dilində olması zəruridir: “Azərbaycan Respublikasının “Dərman vasitələri haqqında” Qanununun 11-ci maddəsinə əsasən, ölkəmizdə istehsal olunan və ya ölkəyə idxal edilən dərman vasitələrinin istifadə təlimatları Azərbaycan dilində olmalıdır. Bununla əlaqədar yanvar ayının 1-dən istifadə təlimatı Azərbaycan dilində olmayan dərman vasitələrinin idxalı qadağan edilib. Ancaq araşdırmalar zamanı bəzi dərmanların içliklərində problemlər aşkarlanıb. Bu barədə «Qaynar xətt»ə də xeyli müraciətlər daxil olur. Buna görə biz öz bazamızda araşdırma aparırıq. Dərmanların içliyini ixtisaslaşmış mütəxəssislərin hazırlaması üçün tərcümə xidməti də yaradılıb. Dərman şirkətləri bizə müraciət edərək içlik vərəqələrini Azərbaycan dilinə tərcümə etdirirlər. Qeydiyyat və ekspertiza şöbəsində içlik vərəqələri ilə bir neçə mütəxəssis məşğul olur. Bizə təqdim edilən içliklərlə kifayətlənmirik, lazım gəldikdə, dərman preparatının göstərişi, hər hansı əlavə təsiri və sairlə bağlı məlumatları orijinal preparatlarla müqayisə edirik, istehsalçı şirkətlərə rəsmi müraciət olunur. Dərmanın əlavə təsiri və göstərişi çox ciddi məsələdir və içlikdə olan məlumatların hər biri xəstə üçün önəmlidir. Onların hər bir bəndinə ciddi nəzarət edirik. Bu sahədəki problemlər, demək olar ki, aradan qaldırılıb”.
AEM-in Dərman vasitələrinin idxal və ekspertiza şöbəsinin müdir müavini Vəfa Əbilova il ərzində şöbəyə 27 mindən çox seriyada dərman vasitəsinin idxalı üçün müraciətlər olunduğunu dedi. Onlardan 23 mindən çoxu ilə bağlı təqdim edilmiş sənəd və nümunələrdə heç bir uyğunsuzluğun aşkarlanmadığını, idxalına icazə verildiyini vurğuladı. 4000-ə yaxın dərman vasitəsi ilə bağlı isə müəyyən uyğunsuzluqların müəyyənləşdiyini, bunların əsasən qeydiyyat, içlik vərəqəsi və qablaşdırılma ilə əlaqədar olduğunu diqqətə çatdırdı: “3000-dən çox dərman vasitəsinin uyğunsuzluqları istehsalçı və idxalçı şirkətlər tərəfindən aradan qaldırılıb. Uyğunsuzluq səbəbindən bu il 212 dərman vasitəsinin Azərbaycana idxalına qadağa qoyulub, 5 adda dərmanın idxalına isə keyfiyyət göstəricilərinə görə icazə verilməyib, qalanları isə araşdırma mərhələsindədir”.
Əczaçılıq subyektləri üzrə iş şöbəsinin müdir müavini Pərviz Əzizbəyov qeyd etdi ki, dərman vasitəsinin keyfiyyəti onun qiyməti ilə bağlı deyil: “Rusiyadan idxal edilən dərmanların qiyməti nisbətən ucuz, Avropadan idxal edilənlərin qiyməti isə nisbətən baha olur. Ümumiyyətlə, dərman vasitəsi dövlət qeydiyyatından keçibsə, bu onun keyfiyyətinə təminat verildiyini göstərir”.
P.Əzizbəyov bildirdi ki, dərman bazarında dövlət qeydiyyatından keçməyən dərmanlar da olur: “Belə hallar araşdırma predmetidir. Lazımi orqanlara məlumat verilir. Nazirlər Kabineti tərəfindən dərman vasitələrinin keyfiyyəti ilə bağlı ciddi tapşırıqlar verilib. Dərmanların keyfiyyətinə ciddi nəzarət olunmalıdır”.
Pərviz Əzizbəyov Mərkəzin bu il 5 aptekdə yoxlamalar apardığını söylədi: “Yoxlama keçirilən apteklərdən 2-də şikayət edilən məlumatlar üzrə faktlar öz təsdiqini tapmayıb, digər 3-də isə faktlar təsdiq olunub. Üç əczaçılıq müəssisəsində 81 adda 205 qutu dövlət qeydiyyatından keçməyən, keyfiyyət sertifikatı olmayan dərman vasitələri aşkarlanıb və satışdan çıxarılıb. Hazırda həmin dərmanların məhv edilməsi və apteklərlə bağlı tədbir görülməsi üçün Səhiyyə Nazirliyinə müraciət edilib və müvafiq tədbirlər görüləcək. Araşdırmalardan sonra həmin apteklərin fəaliyyəti ilə bağlı qərar veriləcək”.
Mərkəzin Dərman vasitələrinin qeydiyyat və ekspertizası şöbəsinin əməkdaşı Elmin Quliyev isə jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən bildirdi ki, Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə təsdiqlənmiş “Dərman vasitələrinin dövlət qeydiyyatı və reyestrinin aparılması Qaydaları”na müvafiq olaraq, Dərman vasitələrinin qeydiyyat və ekspertizası şöbəsi tərəfindən onların ilkin və ixtisaslaşdırılmış ekspertizasının aparılması üçün müraciət edən şəxslərlə müqavilələr bağlanıb. İl ərzində 372 adda dərman vasitəsi dövlət qeydiyyatına alınıb, 17 adda dərman vasitəsinin isə dövlət qeydiyatından imtina olunub.
O qeyd etdi ki, AEM-ə indiyədək Azərbaycanda satılan hər hansı dərmanın effektsiz olması barədə məlumat daxil olmayıb. Onun sözlərinə görə, dərmanın effektsiz olduğunu görən və yaxud onun keyfiyyətinə şübhə ilə yanaşan şəxslər Mərkəzə müraciət edə bilərlər.
Dərmanların keyfiyyətində onların daşınma şəraiti ilə yanaşı, saxlanma şəraitinin də mühüm rol oynadığını deyən E.Quliyev vurğuladı ki, dərman alan şəxslər onun saxlanılması qaydalarına, xüsusilə temperatur rejiminə riayət etməlidirlər.
Sonda mütəxəssislər jurnalistlərə məlumat verəcəkləri hər hansı məsələ haqqında yazı hazırlayarkən diqqətli olmalarını tövsiyə etdilər. Sensasiya və reytinq naminə müsahibənin içindən hər hansı yarımçıq cümlə və ya natamam fikrin başlıq kimi yazılmasının doğru olmadığını vurğuladılar. Belə halların xəstə vətəndaşlara və onların yaxınlarına pis təsir etdiyini, əhali arasında panika yaratdığını diqqətə çatdırdılar. AEM mütəxəssisləri KİV nümayəndələrini əhalinin dərman təhlükəsizliyinin qorunması sahəsində onlara dəstək olmağa çağırdılar.

Ü.FƏRZƏLİYEVA

---

---