Farmakonəzarət sistemi dərman vasitələrinin effektivliyi və təhlükəsizliyi üzərində dövlət nəzarətini həyata keçirmək məqsədilə, onların istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirlərin və digər arzuolunmaz nəticələrin aşkarlanması, qiymətləndirilməsi və qarşısının alınması sahəsində görülən tədbirlərin məcmusudur. Bu sahədə dərman vasitəsinin qeydiyyat vəsiqəsinin sahibləri tərəfindən təqdim edilmiş, təhlükəsizlik ilə əlaqəli müraciətlərin araşdırılması, dünya səhiyyə mərkəzlərinin rəsmi internet səhifələrində dərman təhlükəsizliyi ilə əlaqəli xəbərdarlıqların izlənməsi və s. kimi bir sıra nəzarət mexanizmləri var. Bu məlumatlar əsasında fayda-risk nisbətinin qiymətləndirilməsi, ölkəmizdə qeydiyyata alınmış və qeydiyyat prosesində olan dərman vasitələri üçün riskin ən minimuma endirilməsi istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir.
Bu istiqamətdə görülən tədbirlərdən biri Səhiyyə Nazirliyi Analitik Ekspertiza Mərkəzinin (AEM) səyləri ilə Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il yanvar ayının 23-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) tərəfindən Beynəlxalq Dərman Vasitələrinin Monitorinqi Proqramının 130-cu tam hüquqlu üzvü qəbul edilməsi olub. ÜST-nin “Drug Insight” proqramı vasitəsilə AEM bütün dünyadakı dərmanlar haqqında məlumatların cəmləşdiyi bu dünya dərman bazasına giriş əldə edib.
ÜST-nin Uppsala Monitorinq Mərkəzinin hesabatına əsasən, Azərbaycan 2019-cu ildə fərdi hadisə barədə göndərilən təhlükəsizlik hesabatlarının sayına görə MDB ölkələri arasında birinci olub. AEM dərman vasitələrinin əlavə təsirlərinin elektron bazasının yaradılması, MedDRA terminologiyası ilə kodlaşdırılması və E2B formatında ÜST-nin Uppsala Dərman vasitələrinin İzlənməsi Mərkəzinə məlumatların ötürülməsi üçün veb bazalı “VigiFlow” proqram təminatından istifadə edir. Hazırda həmin proqram yenilənərək, “OneFlow” xidməti adlandırılıb. AEM-in Farmakonəzarət şöbəsinə 2017-2021-ci illər ərzində 1795 əlavə təsir haqqında bildiriş edilib.
Analitik Ekspertiza Mərkəzi dərman vasitələri və vaksinlərin istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirlər haqqında bildirişlərin (məlumatların) onlayn şəkildə ötürülməsi üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirib. Pasiyentlər, onların yaxınları və tibb işçiləri dərman vasitələri və vaksinlərin istifadəsi zamanı yaranan əlavə təsirlər barədə məlumatları onlayn portal vasitəsilə daha rahat bir şəkildə ötürə bilirlər.
AEM ÜST-nin Beynəlxalq Dərman Monitorinqi Proqramı çərçivəsində əməkdaşlığı davam etdirərək, dərman vasitələrinin təhlükəsiz istifadəsinin təmin edilməsi məqsədilə əlavə təsirlərin və fayda-risk nisbətlərinin sistemli bir şəkildə izlənməsi, bunun üçün məlumatın toplanması, qeydiyyata alınması və qiymətləndirilməsi istiqamətində fəaliyyətini davam etdirir. Sistemin əsası ÜST-nin Beynəlxalq Dərman Monitorinqi Mərkəzi tərəfindən hazırlanıb. Burada təqdim olunan məlumatlar ÜST-nin əlavə təsirlər haqqında qlobal informasiya bazasına ötürüləcək. Əlavə təsirləri müəyyən etmək və dərman vasitəsinin istifadəsini mümkün olduğu qədər təhlükəsiz etmək məqsədilə həmin məlumatlara Mərkəz tərəfindən nəzarət ediləcək. Bu proseduru əlçatan etmək üçün AEM-in rəsmi saytında (www.pharma.az) keçid linki və QR kodu yerləşdirilib. Prosedur Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 25 dekabr 2019-cu il tarixli 503 nömrəli Qərarı ilə təsdiqlənmiş “Dərman vasitələrinin farmakonəzarət Qaydası”na və Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyinin Kollegiyasının 39 nömrəli Qərarı ilə 25 avqust 2020-ci il tarixdə təsdiq edilmiş “Etibarlı Farmakonəzarət Təcrübəsi”nə dair Təlimata əsasən həyata keçirilir.

---

---